Sla de krant open, kijk in de eigen werkomgeving, volg het nieuws, en het is onmiskenbaar dat sommige (management)teams altijd succesvol zijn, en andere zelden. Minder succesvolle teams hebben soms domme pech: de omstandigheden zitten gewoon heel erg tegen, of er zitten teveel onvoldoende competente mensen in het team. Maar veel vaker ligt het aan wat anders: het team komt niet op gang, heeft last van onderlinge wrijving, kan geen keuzes maken. Zaken die te maken hebben met de synergie binnen het team. Ontbreekt die synergie, dan kunnen zelfs teams met heel getalenteerde mensen jammerlijk falen.
Valt synergie in een team af te dwingen, of op zijn minst te bevorderen? De Brit Meredith Belbin vroeg zich dat ook af, en deed er uitgebreid onderzoek naar. Zijn conclusie: ja, succesvolle teams zijn maakbaar. Hij ontdekte dat een goed samenwerkend team een mengelmoes is van verschillende soorten mensen. Een team met mensen die erg op elkaar lijken heeft zelfs een verhoogd risico niet succesvol te zijn! (Al zijn er uitzonderingen.)
De mengelmoes van mensen ligt niet zozeer in achtergrond (technisch, financieel, commercieel, ...), als wel in gedragskenmerken. Preciezer gezegd: in de rol die verschillende leden in het team vervullen.
Belbin heeft naar aanleiding van zijn onderzoeken negen teamrollen benoemd, en wel (met een zeer beknopte typering van de bijdrage aan het team):
- voorzitter: zorgt dat meningen in doelgerichte acties worden omgezet
- vormer: zorgt dat deadlines gehaald worden
- plant: de ideeëngenerator
- monitor: de criticus
- brononderzoeker: de netwerker
- bedrijfsman: zorgt dat dingen gebeuren
- zordrager: zorgt dat alles ook echt afkomt
- groepswerker: zorgt dat de groep een team blijft
- specialist: de onderwerpsdeskundige
Iedereen heeft een beperkt aantal rollen die hem van nature liggen. In succesvolle teams vullen de voorkeursrollen van de teamleden elkaar aan.
Een bestaand (management)team kan natuurlijk succesvoller worden door mensen in te wisselen voor anderen, met andere gedragskenmerken. Dat is sowieso een werkbare methode wanneer er een vacature in het team ontstaat.
Maar er kan ook, en sneller, meer synergie tot stand komen door bewust te raken van de teamrol(len) die eenieder vervult. Inclusief de toegevoegde waarde die elke rol heeft voor het team. En inclusief de herkenbare eigenschappen en eigenaardigheden die bij elke teamrol horen!
De volledige achtergrond van alle rollen heeft Meredith Belbin beschreven in het boek Managementteams.